เฝ้าระวังน้ำท่วมหาดใหญ่ - Hatyai City Climate

ที่มา : https://www.hatyaifocus.com

คลองอู่ตะเภาไหลผ่านเมืองหาดใหญ่ไปลงสู่ทะเลสาบ ปลายทางคือแหลมโพธิ์ ตำบลคูเต่า ต้นน้ำอยู่ที่ อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา โดยมีคลองสาขาที่สำคัญ คือ คลองสะเดา คลองหล้าปัง ซึ่งเป็นสาขาลุ่มน้ำอู่ตะเภาตอนบนไหลมารวมกันทางตอนบนของบ้านคลองแงะ อำเภอสะเดา จังหวัดสงขลา และยังมีคลองสาขาในลุ่มน้ำอู่ตะเภาตอนล่าง คือ คลองตง คลองประตู คลองหลา คลองจำไหร ไหลลงสู่คลองอู่ตะเภาตอนล่าง ณ บ้านบางศาลา อำเภอคลองหอยโข่ง จังหวัดสงขลา

สภาพภูมิประเทศของเมืองหาดใหญ่ พื้นที่ต่ำสุดของเทศบาลนครหาดใหญ่ บริเวณเขต 8 โดยมีชุมชนวัดโคกอยู่ต่ำที่สุด (รทก. 4.7 เมตร พื้นที่สูงสุด รทก 7.4 เมตร บริเวณศุภสารรังสรรค์/ช่องเขา บริเวณเนินเขา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์) เมื่อฝนตกทั้งลุ่มน้ำ น้ำไหลหลากจาก อำเภอสะเดาเข้ามาตามคลองอู่ตะเภา และไหลเอ่อล้นเข้าท่วมพื้นที่เมืองหาดใหญ่

ที่มา : https://www.hatyaifocus.com

รูปแบบการเกิดภัยน้ำท่วมเมืองหาดใหญ่

ปี พ.ศ.2551(ท่วมเล็ก)

1. ทัพหน้ามีมวลน้ำจากทิศตะวันออกของเมือง เทือกเขาคอหงส์ และเทศบาลเมืองคอหงส์ ไหลบ่าเข้าท่วมพื้นที่ด้านทิศตะวันออก บริเวณถนนสามแยกคอหงส์ ภาสว่าง บางส่วนเข้าพื้นที่คลองเรียน แล้วขึ้นไปยังถนน 30 เมตร จากนั้นช่วงบ่ายน้ำจากคลองต่ำ คลองวาด โจมตีหาดใหญ่ ไหลท่วมชุมชนบางแฟบ หาดใหญ่ใน บางหัก เข้าชุมชนวัดโคก ตกเย็นน้ำสมทบจาก อำเภอนาหม่อม เข้ามาทางคลองหวะ บางส่วนเข้าจันทร์วิโรจน์
2. ทัพหลวง น้ำจากสะเดาไหลมาทางคลองอู่ตะเภา

   ปี พ.ศ.2552 (ท่วมเล็ก)
   น้ำท่วมสองรอบ ส่วนใหญ่ท่วมบริเวณหาดใหญ่ใน โลตัสหาดใหญ่ในถึงที่ว่าการอำเภอหาดใหญ่ (พื้นที่รอยต่อระหว่างคลองอู่ตะเภา-คลอง ร.1)

   1. มวลน้ำรอบแรกไหลจากคลองต่ำ คลองวาด ตำบลควนลัง ซึ่งเป็นน้ำจากทิศตะวันตกของหาดใหญ่ ต้นน้ำมาจากพรุชบาและโตนงาช้างตำบลทุ่งตำเสา ไหลเข้าท่วมชุมชนหาดใหญ่ใน บางแฟบ เทศาพัฒนา ช่วงเย็นถึงหัวค่ำ น้ำจาก อำเภอนาหม่อม ไหลเข้าคลองเรียน เข้าถนน 30 เมตร และถนนศุภสารรังสรรค์
   2. มวลน้ำใหญ่(ทัพหลวง) น้ำจากสะเดาไหลมาตามคลองอู่ตะเภา แล้วเอ่อท้นเข้าท่วมชุมชนโซนหาดใหญ่ใน

   ปี พ.ศ.2553 (ท่วมใหญ่)
   ตอนเช้ามวลน้ำทัพหน้าจากทิศตะวันออก คลองต่ำ คลองวาด ตำบลควนลัง ตอนเย็นน้ำจาก อำเภอนาหม่อม ตำบลคอหงส์เข้ามาสมทบ ช่วงกลางคืนน้ำจากทัพหลวง:คลองอู่ตะเภาที่มาจากสะเดาไหลเข้าท่วมเมือง จากการเก็บข้อมูลพบสถิติปริมาณน้ำ 1,623 ลบ.ม./วินาที ชลประทานผันน้ำเข้าคลองอู่ตะเภา 930 ลบ.ม./วินาที เมื่อน้ำเกินการรองรับก็ผันน้ำเข้าคลอง ร.1 465 ลบ.ม./วินาที น้ำส่วนเกินปริงข้ามคันกั้นน้ำเข้ามาท่วมพื้นที่หาดใหญ่
   
   พื้นที่น้ำท่วมหนักในเทศบาลนครหาดใหญ่ ได้แก่ ชุมชนโชคสมานเนื่องจากเป็นที่ต่ำสุด มวลน้ำอ้อมลอดทางรถไฟ เข้าเทศบาลเมืองคลองแห ก่อนวกกลับเข้ามาตรงโค้งถนนรัถการ ตรงหมู่บ้านลับแล ไหลกลับเข้ามาตรงโค้งรัถการ ไหลบ่าเข้าวัดเกาะเสือไปอนุสรณ์อาจารย์ทองก่อนลงคลองเตย และท่วมพื้นที่เทศบาลเมืองคลองแห
   เขตเศรษฐกิจย่านใจกลางเมือง ระดับน้ำท่วมประมาณ 2 เมตร สาย 1,2,3
   พื้นที่ปลอดภัยมากที่สุด บริเวณ ม.อ. ช่องเขา

   
   การเกิดน้ำท่วมระดับที่ 1

   
   การเกิดน้ำท่วมระดับที่ 2

   ลำดับการเกิดน้ำท่วมตามโซนพื้นที่

   1. โซน 1 พื้นที่ระหว่างคลองอู่ตะเภา - คลอง ร.1
   2. โซน 2 คลองอู่ตะเภาเข้ามาถึงทางรถไฟ
   3. โซน 3 ทางรถไฟถึงถนนกาญจนวนิชย์
   
   การเกิดน้ำท่วมระดับที่ 3

   
   การเกิดน้ำท่วมระดับที่ 4

   
   การเกิดน้ำท่วมระดับที่ 5

   จุดแรกที่น้ำเข้าเขตเมือง(โซน 2) บริเวณหลัง โรงเรียนอนุบาลในฝัน น้ำเซาะมาถึงถนนสันติราษฎร์ เมื่อมาถึงคูระบายน้ำเทศบาลน้ำมุดท่อโผล่หน้าโรงเรียนหาดใหญ่วิทยาลัยสมบูรณ์กุลกัลยา น้ำวิ่งตามคูระบายน้ำถนนเพชรเกษม ผ่านหน้าโรงพักหาดใหญ่ ซอย 18 เพชรเกษม ลงไปหาจุดที่ต่ำสุด ณ หลังวัดโคก ชุมชนโชคสมาน

   จุดที่สอง น้ำดันย้อนท่อถนนเพชรเกษม ตรงหน้าที่ว่าการอำเภอ ที่มีตะแกรงดักขยะ ปั๊มสูบน้ำของเทศบาล น้ำบางส่วนย้อนท่อ ล้นกำแพงกั้นน้ำของเทศบาล น้ำไปสมทบกับจุดที่หนึ่งที่ไหลเข้ามา ไปตามถนนเพชรเกษม แล้วไปรวมที่โชคสมานเหมือนเดิม

   จุดที่สาม น้ำจากคลองหวะ เข้าชุมชนจันทร์นิเวศน์ เลาะตามริมทางรถไฟ โผล่ตรงอุโมงค์ลอดถนนศรีภูวนารถ น้ำมาสะสมที่อุโมงค์ ถัดจากนั้นน้ำเอ่อล้นอุโมงค์ บางส่วนเข้าเส้นท่อของเทศบาลย้อนกลับเข้ามาท่วมแถวหมู่บ้านดีแลนด์ปรักกริม บางส่วนวิ่งตามถนนราษฎร์อุทิศ สมทบกับชุดหนึ่ง ชุดสอง มุ่งตรงสู่โชคสมาน รัตนอุทิศ

   จุดที่สี่ น้ำล้นคันกั้นน้ำแถวบางหัก เข้าโชคสมาน รัตนอุทิศ น้ำพยายามหาทางออก จะเข้าตัวเมืองให้ได้ จุดแรกบริเวณถนนเพชรเกษมตรงคูระบายน้ำตลาดกิมหยง

   สรุปเส้นทางน้ำ

   • โซนที่ 1 ประกอบด้วย พื้นที่เขต 3 และ เขต 4 (พื้นที่เสี่ยงน้ำท่วมประมาณ 3-4 เมตร)
   • โซนที่ 2 จันทร์วิโรจน์ เป็นน้ำจากคลองหวะเข้ามา ย้อนเข้าทางลอดรถไฟหลังป้อมตำรวจชุมชนท่วมจันทร์วิโรจน์ จันทร์นิเวศน์ บางส่วนเข้าท่วมถนนสาย 1,2,3 ตรงบริเวณศรีภูวนารถ บวกกับน้ำจากคูถนนเพชรเกษม น้ำที่เข้าจันทร์วิโรจน์ไหลสู่คลองเตย
   • โซนที่ 3 น้ำท่วมตลาดกิมหยง ธรรมนูญวิถี ประชาธิปัตย์ ถนน 30 เมตร ถนนศุภสารรังสรรค์ เลาะตามสามชัย ธนาคารชาติ เข้าสู่ถนนนิพัทธ์สงเคราะห์ 5 ,4,3 น้ำจากคลองเรียนมาสมทบ และน้ำจากคลองแห รัถการ ทำให้พื้นที่บริเวณนิพัทธ์สงเคราะห์ 5 อนุสรณ์อาจารย์ทองน้ำท่วมทั้งหมด
   
   ที่มา : https://www.nadrec.psu.ac.th/flood/monitor/main

   การเตือนภัยน้ำท่วมเมืองหาดใหญ่

   ใช้ข้อมูลทางอุทกวิทยา จากสถานีวัดระดับน้ำและปริมาณน้ำที่บ้านม่วงก็อง (สถานี X.173A) ซึ่งอยู่ห่างจากเมืองหาดใหญ่ที่บริเวณ ปตร.อู่ตะเภาทางเหนือน้ำ ประมาณ 36 กิโลเมตร (กรณีน้ำท่าในลุ่มน้ำอู่ตะเภาตอนบน) และใช้ข้อมูลทางอุทกวิทยาจากสถานี วัดระดับน้ำและปริมาณน้ำที่บ้านบางศาลา (สถานี X.90) ซึ่งห่างจากเมืองหาดใหญ่ที่บริเวณปตร.อู่ตะเภาทางเหนือน้ำ ประมาณ 10 กิโลเมตร (กรณีน้ำท่าในลุ่มน้ำอู่ตะเภาตอนล่าง)

   ทั้งนี้ระบบการเตือนภัย ระดับจังหวัดมีคณะอนุกรรมการคณะทำงานด้านวิเคราะห์ประเมินสถานการณ์น้ำและประชาสัมพันธ์ และแจ้งเตือนภัยจากอุทกภัย วาตภัย และดินถล่มจังหวัด เป็นกลไกในการประเมินสถานการณ์และรายงานต่อผู้ว่าราชการจังหวัด และส่งต่อข้อมูลให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยเฉพาะเทศบาลนครหาดใหญ่ เฉพาะในพื้นที่คลองอู่ตะเภา ได้มีการกำหนดเงื่อนไขในการยกธงเหลือง และธงแดงเพื่อการเตือนภัยไว้เพื่อเป็นข้อตกลงเบื้องต้น

   เงื่อนไขการยกธงเหลือง

   1. ระดับน้ำที่สถานีบางศาลา X90 = +8.00 เมตร รทก. ติดต่อกัน 6 ชั่วโมง
   2. ฝนตกเฉลี่ยในลุ่มน้ำมากกว่า 100 มม./วัน

   เงื่อนไขการยกธงแดง

   1. ระดับน้ำที่สถานีบางศาลา X90 = 9.30 เมตร รทก. กรณีฝนตกเฉลี่ยทั้งลุ่มน้ำ หรือฝนตกด้านบนของลุ่มน้ำเป็นหลัก ให้คาดการณ์จากระดับน้ำที่สถานีบ้านม่วงก็อง (X.173A) = +16.4 เมตร รทก. หรือหากเป็นกรณีฝนตกทางด้านล่างของลุ่มน้ำเป็นหลัก คณะอนุกรรมการฯ คาดการณ์จากการประเมินสถานการณ์ น้ำฝน น้ำท่า ตามเวลาจริง (Real Time) อย่างต่อเนื่อง
   2. ฝนตกสะสม 3 วัน มากกว่า 300 มม. หรือ 200 มม./วัน

   หมายเหตุ : ตั้งแต่มีการขยายคลองร.1 ทำให้การกำหนดเงื่อนไขการยกธงเหลือง/ธงแดงมีการปรับเปลี่ยนไปจากเดิม และปัจจัยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศทำให้รูปแบบการตกของฝนเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม กล่าวคือ กรณีฝนฟ้าคะนองตามฤดูกาล มีการตกในจุดเดียวในปริมาณมากเกิน 100 มม.ทำให้เกิดการท่วมขังระบายไม่ทัน บวกกับการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินมีการถมที่ขวางทางน้ำ หรือทับที่ระบายน้ำทำให้ทิศทางการไหลของน้ำเปลี่ยนแปลงไป ข้อมูลที่นำเสนอจึงเป็นเพียงประสบการณ์น้ำท่วมใหญ่ที่ผ่านมา จึงเป็นเพียงข้อมูลส่วนหนึ่งที่สามารถนำมาใช้ในการประเมินสถานการณ์และตัดสินใจเท่านั้น